بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر میزان ذخیره و تصاعد کربن خاک (مطالعۀ موردی: مراتع خشک ایوانکی، استان سمنان)

با توجه به اینکه کاربری‏های متفاوت اراضی در میزان ذخیره و تصاعد کربن تأثیر زیادی دارند، در این پژوهش چهار تیمار شامل درمنه‏زار به منزلۀ شاهد، درمنه زار تبدیل شده به تاغ زار، درمنه زار تبدیل شده به زیتون کاری و درمنه زار تبدیل شده به مناطق مسکونی، با هدف بررسی اثر تغییر کاربری اراضی مرتعی بر ذخایر کربن در مراتع ایوانکی استان سمنان انتخاب شدند. ذخایر کربن در بخش پوشش گیاهی و خاک در هر تیمار اندازه‏گیری شد و نتایج نشان داد که تبدیل اراضی مرتعی به کشت گیاهان مختلف موجب افزایش ذخایر کربن در اجزای گیاهی می شود؛ در بخش خاک، مقدار کربن در تیمار اراضی مسکونی کمتر و در تاغ زار بیشتر از شاهد است و در تیمار زیتون کاری تفاوت معنا‏داری با شاهد مشاهده نمی‏شود. از سوی دیگر بیشترین میزان تصاعد کربن سالانه در مناطق مسکونی (4526 کیلوگرم در هکتار در سال) صورت گرفته و کمترین مربوط به تاغ زار (1606 کیلوگرم در هکتار در سال) است. بیشترین میزان تصاعد کربن از خاک در مرداد ماه (32/3 گرم کربن در متر مربع در روز) در اراضی مسکونی اتفاق افتاده است و کمترین میزان تصاعد کربن در بهمن ماه در تاغ زار ( 05/0 گرم بر متر مربع در روز) صورت گرفته است. با توجه به نتایج حاصل از مقادیر ذخیره و تصاعد کربن در مناطق مطالعه شده توصیه می‏شود در اجرای پروژه های اجرایی و توسعه ای اول اینکه تا حد ممکن کمترین دخالت و دستکاری در طبیعت صورت گیرد و دوم اینکه متناسب با نرخ افزایش تصاعد کربن ناشی از تغییر کاربری مراتع به مناطق مسکونی، اقدام به ایجاد پوشش گیاهی دایمی و پایدار در مناطق مورد نظر شود.